<fdmg-section-break type="Preface" /><h3>€428 mrd winst</h3><p>Op 22 juli 1959 stuit de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) op wat later het grootste gasveld van Europa blijkt. Met de opbrengsten worden de Nederlandse verzorgingsstaat opgebouwd en grote infrastructurele projecten gefinancierd. In huidige euro's wordt er ruim €428 mrd winst gemaakt. Dat is ruim €20 mln per dag, elke dag opnieuw.</p><p>Maar ruim zestig jaar later is er van een positief sentiment niets meer te merken. De gaswinning veroorzaakte al ruim 1600 aardbevingen, waardoor duizenden gebouwen onveilig werden verklaard en voor miljarden aan schadevergoeding werd uitgekeerd. Een parlementaire enquêtecommissie zocht uit wat er precies gebeurd is. Ook het FD blikte terug: hoe heeft het zover kunnen komen?</p><fdmg-section-break type="scrolly" /><fdmg-section-break type="" /><h2>De NAM heeft een vermoeden </h2><p>Drie kilometer onder het Groninger oppervlak zit, verborgen onder een dikke en ondoordringbare zoutlaag, zandsteen. Dat er in de poriën van dat zandsteen koolwaterstoffen zitten, weet in de jaren vijftig nog niemand.</p><p>Alleen de ingenieurs van de NAM hebben een vermoeden. Dit bedrijf werd in 1947 opgericht door Shell en het Amerikaanse Esso om gezamenlijk een olieveld in Schoonebeek te ontginnen. Ze hopen in Groningen ook olie te vinden; aardgas, een bijproduct van oliewinning, wordt in Nederland dan nog nauwelijks gebruikt.</p><fdmg-section-break type="" /><h2>Op zoek naar olie </h2><p>In 1955 doet de NAM een eerste boring bij Thesinge, een paar kilometer ten noordoosten van de stad Groningen. De boring loopt uit op een fiasco: een veiligheidsklep begeeft het, waarna gas en spoeling onder hoge druk naar buiten spuiten. Het duurt weken voordat de put weer onder controle is. Bovendien is er van olie geen spoor. De NAM besluit voorlopig te stoppen met boren.</p><fdmg-section-break type="" /><h2>Een gasvondst</h2><p>Pas vier jaar later probeert de NAM het opnieuw, dit keer bij Kolham. Op 22 juli 1959 is het raak. Op ruim 2600 meter diepte stuit de NAM op gas. Wekenlang verlicht de affakkeling van het gewonnen gas de Groningse nacht. </p><fdmg-section-break type="" /><h2>NAM boort door</h2><p>Maar de NAM is niet onder de indruk. Het bedrijf had liever olie gevonden. Pas toen bij latere boringen elders in de provincie op dezelfde diepte steeds gas met dezelfde samenstelling wordt gevonden, begint de omvang van het gasveld door te dringen. Er kan wel eens sprake zijn van een gasbel van enorme omvang. Misschien dat het dan tóch wat waard is.</p><fdmg-section-break type="" /><h2>Grootste gasveld van Europa</h2><p>Dat vermoeden klopt. Onder Groningen blijkt een enorme hoeveelheid gas te zitten. Met een inhoud van zo'n 2800 miljard kuub behoort het Groningenveld zelfs tot een van de grootste gasvelden ter wereld. Veel is daar niet meer van over: inmiddels is 84% uit het veld gewonnen.</p><fdmg-section-break type="Contents" /><h3>Inhoudsopgave</h3><fdmg-related-link><fdmg-prefix>1955-1963: het begin</fdmg-prefix><fdmg-leadtext>Een gasvondst en geheime afspraken</fdmg-leadtext><fdmg-relatedurl>#1450401</fdmg-relatedurl></fdmg-related-link><fdmg-related-link><fdmg-prefix>1964-1972: gas erop</fdmg-prefix><fdmg-leadtext>De creatie van een afzetmarkt</fdmg-leadtext><fdmg-relatedurl>#1450402</fdmg-relatedurl></fdmg-related-link><fdmg-related-link><fdmg-prefix>1973-1985: zuinig zijn</fdmg-prefix><fdmg-leadtext>Kernenergie maakt beloften niet waar</fdmg-leadtext><fdmg-relatedurl>#1450403</fdmg-relatedurl></fdmg-related-link><fdmg-related-link><fdmg-prefix>1986-2013: schokkend</fdmg-prefix><fdmg-leadtext>Gaswinning veroorzaakt aardbevingen</fdmg-leadtext><fdmg-relatedurl>#1450404</fdmg-relatedurl></fdmg-related-link><fdmg-related-link><fdmg-prefix>2014-2022: feest voorbij</fdmg-prefix><fdmg-leadtext>Afbouw van de gaswinning</fdmg-leadtext><fdmg-relatedurl>#1450405</fdmg-relatedurl></fdmg-related-link><fdmg-section-break type="colofon" /><fdmg-summary title="Colofon"><fdmg-content>Redactie
Lara Ankersmit, Jasper Been, Bas Knoop, Sjors Rodenburg
Design
Marius Eijkelestam, Daniella Hendrickx (fotografie), Estée van Muijden, Jurriaan van de Reep (infographics)</fdmg-content><fdmg-alignment>block</fdmg-alignment></fdmg-summary>

Economie

fdmg-related-link

1955-1963: het begin

1964-1972: gas erop

1973-1985: zuinig zijn

1986-2013: schokkend

2014-2022: feest voorbij

Op 22 juli 1959 stuit de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) op wat later het grootste gasveld van Europa blijkt. Met de opbrengsten worden de Nederlandse verzorgingsstaat opgebouwd en grote infrastructurele projecten gefinancierd. In huidige euro's wordt er ruim €428 mrd winst gemaakt. Dat is ruim €20 mln per dag, elke dag opnieuw.

Maar ruim zestig jaar later is er van een positief sentiment niets meer te merken. De gaswinning veroorzaakte al ruim 1600 aardbevingen, waardoor duizenden gebouwen onveilig werden verklaard en voor miljarden aan schadevergoeding werd uitgekeerd. Een parlementaire enquêtecommissie zocht uit wat er precies gebeurd is. Ook het FD blikte terug: hoe heeft het zover kunnen komen?

fdmg-summary

Colofon

fdmg-section-break

Drie kilometer onder het Groninger oppervlak zit, verborgen onder een dikke en ondoordringbare zoutlaag, zandsteen. Dat er in de poriën van dat zandsteen koolwaterstoffen zitten, weet in de jaren vijftig nog niemand.

Alleen de ingenieurs van de NAM hebben een vermoeden. Dit bedrijf werd in 1947 opgericht door Shell en het Amerikaanse Esso om gezamenlijk een olieveld in Schoonebeek te ontginnen. Ze hopen in Groningen ook olie te vinden; aardgas, een bijproduct van oliewinning, wordt in Nederland dan nog nauwelijks gebruikt.

In 1955 doet de NAM een eerste boring bij Thesinge, een paar kilometer ten noordoosten van de stad Groningen. De boring loopt uit op een fiasco: een veiligheidsklep begeeft het, waarna gas en spoeling onder hoge druk naar buiten spuiten. Het duurt weken voordat de put weer onder controle is. Bovendien is er van olie geen spoor. De NAM besluit voorlopig te stoppen met boren.

Pas vier jaar later probeert de NAM het opnieuw, dit keer bij Kolham. Op 22 juli 1959 is het raak. Op ruim 2600 meter diepte stuit de NAM op gas. Wekenlang verlicht de affakkeling van het gewonnen gas de Groningse nacht. 

Maar de NAM is niet onder de indruk. Het bedrijf had liever olie gevonden. Pas toen bij latere boringen elders in de provincie op dezelfde diepte steeds gas met dezelfde samenstelling wordt gevonden, begint de omvang van het gasveld door te dringen. Er kan wel eens sprake zijn van een gasbel van enorme omvang. Misschien dat het dan tóch wat waard is.

Dat vermoeden klopt. Onder Groningen blijkt een enorme hoeveelheid gas te zitten. Met een inhoud van zo'n 2800 miljard kuub behoort het Groningenveld zelfs tot een van de grootste gasvelden ter wereld. Veel is daar niet meer van over: inmiddels is 84% uit het veld gewonnen.

Uiterlijk in 2024 gaat de gaskraan in Groningen definitief dicht. Bracht het Groningenveld ons in eerste instantie veel welvaart, later gingen de aardbevingen domineren. Het FD blikt terug: hoe heeft het zover kunnen komen?

Zestig jaar gaswinning

Een geschiedenis van boortorens, aardbevingen en onderhandelingen