Levensbedreigende kolkstromen die door de straten van Valencia spoelen, Limburgers die hun huizen onder water zien lopen door rivieren en beken die buiten hun oevers treden, het ene hitterecord na het andere dat sneuvelt. Ondertussen stijgt de zeespiegel gestaag door. Europa krijgt steeds vaker te maken met hete zomers en natte winters door opwarming van de aarde. Ook Nederland merkt daar de gevolgen van.
Maar het halen van klimaatdoelen blijkt lastig. Het doel van 55% minder uitstoot in 2030 raakt steeds verder uit zicht, bleek onlangs uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving. De temperatuur op aarde is in bijna 150 jaar tijd met ruim 1 graad opgewarmd, en dat heeft onomkeerbare effecten.
Dus is Nederland genoodzaakt maatregelen te nemen om zichzelf te beschermen tegen klimaatverandering De komende jaren wordt volop ingezet op klimaatadaptatie: het aanpassen en voorbereiden van ons land aan de gevolgen van klimaatverandering.
Zoals in Noord-Holland, waar de Markermeerdijk tussen Hoorn en Durgerdam over een lengte van 33 kilometer wordt versterkt.
De dijk is op verschillende plekken niet stabiel genoeg om de ruim 1,2 miljoen Noord-Hollanders te beschermen tegen het water.
In opdracht van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier voeren Boskalis en VolkerWessels de werkzaamheden sinds 2019 uit.
Het gaat om een combinatie van dijkverbredingen en -verhogingen. Naar verwachting is de dijk in 2026 weer op volle sterkte. De kosten lopen in de honderden miljoenen euro’s.
Het kabinet presenteert in 2026 een nieuwe klimaatadaptatiestrategie, zo staat in het regeerprogramma. Volgend jaar komt het kabinet ook met een actieagenda om om te gaan met hitte. Verder worden stresstesten uitgevoerd om de impact van extreme regenval zoals in 2021 in Limburg in kaart te brengen.
Actie is hard nodig, stellen de stichting Climate Adaptation Services en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Blijft die achterwege, dan krijgt Nederland mogelijk tussen de €77 mrd en €174 mrd aan klimaatschade voor de kiezen.
In Gelderland is gewerkt aan de vernieuwing van gemaal Pannerling, dat de watertoevoer naar de Linge, ‘de levensader van de Betuwe’, vanuit het Pannerdensch Kanaal moet reguleren.
Het oude, drijvende gemaal (links op de foto) wordt vervangen door een vast gemaal met een vispassage. Het werk moet eind 2024 zijn afgerond.
Het nieuwe gemaal is anderhalf keer zo krachtig. Op die manier kan de Linge ook in droge tijden van voldoende water worden voorzien.
Voor vissen vormt elk gemaal een obstakel. Daarom komt er een vislift. Op die manier kunnen vissen zonder problemen tussen de Linge en de Rijn zwemmen.
Maar er gebeurt nog veel meer. Over het hele land zijn al meer dan driehonderd initiatieven en projecten uit de grond geschoten in de strijd tegen de hitte en het water. Zo loopt langs de Groningse kust een proef met een brede, groene dijk, verstevigd met slib uit de Eems.
En is bij Vijlen vorig jaar een nieuwe regenwaterbuffer aangelegd, die 5000 kubieke meter water kan opslaan en wateroverlast in het nabijgelegen Mechelen moet helpen voorkomen. Zuid-Limburg is kwetsbaar voor overstromingen, zoals de ramp in Valkenburg in 2021 liet zien.
Elders in Limburg, langs de Maas ter hoogte van Geleen, zijn nevengeulen gegraven waar water in kan stromen als het waterpeil stijgt.
Een in oktober geopende nieuwe geul maakt van het dorp Maasband bij hoogwater tijdelijk een eiland in de Maas.
De nevengeul — 2 kilometer lang, 8 meter diep en maximaal 275 meter breed — zorgt voor een verlaging van de waterstand met 40 centimeter in Maasband.
Een ‘hoogwaterbrug’ verbindt het dorp met het achterland. Deze Hoxweerdbrug verwijst naar Hoxweerd, een bosgebied dat vroeger op deze plek lag.
Ook stijgende temperaturen leiden tot kopzorgen. Het kwik kan bij toekomstige hittegolven in steden als Amsterdam in een extreem scenario zelfs de 50 graden bereiken, schreef het KNMI. Vergroening van steden, met daktuinen en meer beplanting in de straten, kan de effecten beperken.
Vorig jaar ging de Amsterdamse Frans Halsbuurt al op de schop, als proeftuin: minder auto’s en parkeerplaatsen, meer bomen, planten en struiken. Want 10% meer bomen in de wijk doet de temperatuur al met een halve graad dalen, blijkt uit onderzoek. In de zomer van 2025, als het werk in de buurt voltooid is, moet duidelijk zijn of de bewoners er inderdaad meer verkoeling vinden.